W pierwszej kolejności, należy dokonać rozróżnienia w zależności od daty śmierci – jeżeli śmierć nastąpiła przed 17 sierpnia 2015 r., a zmarły nie posiadał obywatelstwa hiszpańskiego, wówczas zastosowanie miałyby przepisy obowiązujące w kraju, którego był obywatelem. Lecz jeżeli śmierć nastąpiła po tej dacie, wraz z wejściem w życie nowych przepisów europejskich, prawem właściwym jest prawo obowiązujące w kraju, w którym mieszkał, w tym w przypadku w Hiszpanii. Wspólnoty Autonomiczne: Aragonii, Katalonii, Kraju Basków, Galicji, Balearów y Nawarry mają swoje własne prawo cywilne, odmienne od powszechnego – hiszpańskiego, co ma wpływ na tryb testowania, wymogi, prawa, uprawnienia etc.W tym artykule omówione zostaną kolejne kroki jakie należy podjąć po otrzymaniu informacji, że członek rodziny zmarł na terenie Hiszpanii; w następnych omówimy procedurę sporządzania testamentu oraz wymogi, jakie powinny spełniać jego rozporządzenia.
Jeżeli mieszkasz w Polsce, pierwsze co należy zrobić, aby przyspieszyć formalności, to wystąpić do hiszpańskich władz konsularnych w Polsce, o nadanie numeru NIE (Numeru Identyfikacyjnego dla Obcokrajowców). Jest to numer identyfikacyjny który nadaje się obcokrajowcom posiadającym jakiś związek z Hiszpanią (innego zastosowania nie ma), a procedura jego wydania nie powinna trwać dłużej niż pięć dni. Należy również pamiętać o innych dokumentach (akt urodzenia lub książeczka rodzinna, w sytuacji gdy reprezentujemy małoletniego spadkobiercę), które mogą okazać się potrzebne – powinny być one przetłumaczone na język hiszpański i opatrzone apostille.
W celu dopełnienia formalności należy:
- Wystąpić o akt zgonu do Rejestru Cywilnego właściwego dla miejsca zgonu.
- Wystąpić o świadectwo spadkowe do Powszechnego Rejestru Testamentów, prowadzonego przez Ministerstwo Sprawiedliwości za pośrednictwem Dyrekcji Generalnej ds. Rejestrów Notarialnych. Zgromadzone są w nim wszystkie testamenty sporządzone przed hiszpańskimi notariuszami. Jest to sposób, aby dowiedzieć się czy zmarły sporządził testament, przed którym notariuszem i w jakiej dacie.Ze złożeniem odpowiedniego wniosku trzeba jednak poczekać 15 dni od daty śmierci spadkodawcy.
- Wystąpić o świadectwo z Rejestru Ubezpieczeń na Życie (lub rejestru umów ubezpieczeniowych na pokrycie kosztów pogrzebu) – oba prowadzone również przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Zgromadzone są w nich wszystkie umowy ubezpieczeniowe zawarte przez zmarłego. Jest to sposób dla jego beneficjentów, aby dochodzić stosownego odszkodowania, w określonych przypadkach.
- Zwrócić się osobiście, lub za pośrednictwem pełnomocnika, do notariusza, aby otrzymać uwierzytelnioną kopię testamentu (jeżeli taki istnieje). Może to się odbyć przed dowolnym notariuszem, jako że wszyscy połączeni są w ramach wspólnej sieci informatycznej i tą też drogą mogą przesyłać do siebie dokumentację.
- Jeżeli nie istnieje testament i jest więcej spadkobierców, należy wszcząć postępowanie polegające na stwierdzeniu nabycia spadku ab intestato (w trybie ustawowym) przed notariuszem, które to postępowanie ma na celu określić krewnych uprawnionych do dziedziczenia. W tym przypadku mamy do czynienia z sytuacją opisaną na początku, ponieważ będzie ona zależeć od terytorium i od tego, czy obowiązują na nim odrębne regulacje spadkowe, co miałoby wpływ m.in. na kolejność dziedziczenia lub na prawa owdowiałego małżonka, jako że w tej kwestii istnieją różne uregulowania.
- Jak tylko wejdziemy w posiadanie testamentu lub zakończy się procedura stwierdzenia nabycia spadku, można w końcu przejść do przyjęcia spadku, odrzucenia lub też przyjęcia go z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie lub odrzucenie spadku jest przejawem woli spadkobiercy. Trzeba pamiętać, że jeżeli spadkobierca przyjmie spadek wprost, wówczas odpowiada za długi spadkowe również swoim własnym majątkiem. Jeżeli przyjmie go z dobrodziejstwem inwentarza, wówczas długi zostaną pokryte do wysokości odziedziczonego majątku. Zapisobiorca nie odpowiada za długi spadkowe. Przyjęcie spadku może się odbyć w sposób dorozumiany (klarownie wskazujących na wolę jego przyjęcia) lub wyraźny (za pomocą oświadczenia woli spisanego w dokumencie prywatnym lub w akcie notarialnym). Odrzucenie spadku zawsze musi się odbyć w sposób wyraźny. Oba oświadczenia muszą odnosić się do majątku spadkowego jako całości. Natomiast w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, musi się ono odbyć przed notariuszem, w ciągu 30 dni od momentu gdy spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku. Nie jest konieczna obecność wszystkich spadkobierców przy sporządzaniu aktu, jako że ich podpis nie jest wymagany.
- Kolejnym krokiem jest dział spadku, chociaż zazwyczaj dokonuje się on jednocześnie z jego przyjęciem. Do tego aktu potrzebne są podpisy wszystkich spadkobierców (złożone osobiście lub za pośrednictwem pełnomocników). Zainteresowani winni sporządzić tzw. zeszyt podziału, w którym zostaną zawarte informacje dotyczące okoliczności osobistych zmarłego, inwentarz aktywów i pasywów. Następnie można przejść do likwidacji (rozliczenia) spadku oraz, w stosownych przypadkach, małżeńskiej wspólności majątkowej – określając w ten sposób wartość netto masy spadkowej z uwzględnieniem wartości udziału przypadającego na każdego ze spadkobierców.
- Uregulowanie podatku od spadku przed właściwym urzędem lub złożenie wniosku o odroczenie terminu jego zapłaty. Trzeba pamiętać, że należy to uczynić w ciągu 6 miesięcy od daty śmierci, w przeciwnym razie będą naliczane odsetki za opóźnienie i/lub grzywna. W tym momencie również pojawią się różnice w zależności od terytorium i miejsca zamieszkania spadkodawcy, w Hiszpanii lub w Polsce. Więcej informacji o podatku od spadków znajduje się tu.
- Gdy właściwy podatek zostanie uregulowany, zakładając, że dobrami odziedziczonymi są dom i rachunek bankowy, można przystąpić do dokonania wpisu w księdze wieczystej oraz rozpocząć procedurę przerejestrowania konta bankowego.
Jeśli szukacie Państwo pomocy prawnej w zakresie hiszpańskiego prawa spadkowego, to prosimy o kontakt z polskojęzycznym hiszpańskim adwokatem w Barcelonie, który pomoże w sprawach na terenie całej Hiszpanii: