Członek rodziny zmarł w Hiszpanii, a jestem jego spadkobiercą – co powinienem zrobić?

Jeżeli mieszkasz w Polsce, pierwsze co należy zrobić, aby przyspieszyć formalności, to wystąpić do hiszpańskich władz konsularnych w Polsce, o nadanie numeru NIE (Numeru Identyfikacyjnego dla Obcokrajowców). Jest to numer identyfikacyjny który nadaje się obcokrajowcom posiadającym jakiś związek z Hiszpanią  (innego zastosowania nie ma), a procedura jego wydania nie powinna trwać dłużej niż pięć dni. Należy również pamiętać o innych dokumentach (akt urodzenia lub książeczka rodzinna, w sytuacji gdy reprezentujemy małoletniego spadkobiercę), które mogą okazać się potrzebne – powinny być one przetłumaczone na język hiszpański i opatrzone apostille.

W celu dopełnienia formalności należy:

Wystąpić o akt zgonu do Rejestru Cywilnego właściwego dla miejsca zgonu.

2. Wystąpić o świadectwo spadkowe do Powszechnego Rejestru Testamentów, prowadzonego przez Ministerstwo Sprawiedliwości za pośrednictwem Dyrekcji Generalnej ds. Rejestrów Notarialnych. Zgromadzone są w nim wszystkie testamenty sporządzone przed hiszpańskimi notariuszami. Jest to sposób, aby dowiedzieć się czy zmarły sporządził testament, przed którym notariuszem i w jakiej dacie.
Ze złożeniem odpowiedniego wniosku trzeba jednak poczekać 15 dni od daty śmierci spadkodawcy.

3. Wystąpić o świadectwo z Rejestru Ubezpieczeń na Życie (lub rejestru umów ubezpieczeniowych na pokrycie kosztów pogrzebu) – oba prowadzone również przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Zgromadzone są w nich wszystkie umowy ubezpieczeniowe zawarte przez zmarłego. Jest to sposób dla jego beneficjentów,  aby dochodzić stosownego odszkodowania, w określonych przypadkach.

4. Zwrócić się osobiście, lub za pośrednictwem pełnomocnika, do notariusza, aby otrzymać uwierzytelnioną kopię testamentu (jeżeli taki istnieje). Może to się odbyć przed dowolnym notariuszem, jako że wszyscy połączeni są w ramach wspólnej sieci informatycznej i tą też drogą mogą przesyłać do siebie dokumentację.

5. Jeżeli nie istnieje testament i jest więcej spadkobierców, należy wszcząć postępowanie polegające na stwierdzeniu nabycia spadku ab intestato (w trybie ustawowym) przed notariuszem, które to postępowanie ma na celu określić krewnych uprawnionych do dziedziczenia. W tym przypadku mamy do czynienia z sytuacją opisaną na początku, ponieważ będzie ona zależeć od terytorium i od tego, czy obowiązują na nim odrębne regulacje spadkowe, co miałoby wpływ m.in. na kolejność dziedziczenia lub na prawa owdowiałego małżonka, jako że w tej kwestii istnieją różne uregulowania.

6. Jak tylko wejdziemy w posiadanie testamentu lub zakończy się procedura stwierdzenia nabycia spadku, można w końcu przejść do przyjęcia spadku, odrzucenia lub też przyjęcia go z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie lub odrzucenie spadku jest przejawem woli spadkobiercy. Trzeba pamiętać, że jeżeli spadkobierca przyjmie spadek wprost, wówczas odpowiada za długi spadkowe również swoim własnym majątkiem. Jeżeli przyjmie go z dobrodziejstwem inwentarza, wówczas długi zostaną pokryte do wysokości odziedziczonego majątku. Zapisobiorca nie odpowiada za długi spadkowe. Przyjęcie spadku może się odbyć w sposób dorozumiany (klarownie wskazujących na wolę jego przyjęcia) lub wyraźny (za pomocą oświadczenia woli spisanego w dokumencie prywatnym lub w akcie notarialnym). Odrzucenie spadku zawsze musi się odbyć w sposób wyraźny. Oba oświadczenia muszą odnosić się do majątku spadkowego jako całości. Natomiast w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, musi się ono odbyć przed notariuszem, w ciągu 30 dni od momentu gdy spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku. Nie jest konieczna obecność wszystkich spadkobierców przy sporządzaniu aktu, jako że ich podpis nie jest wymagany.

7. Kolejnym krokiem jest dział spadku, chociaż zazwyczaj dokonuje się on jednocześnie z jego przyjęciem. Do tego aktu potrzebne są podpisy wszystkich spadkobierców (złożone osobiście lub za pośrednictwem pełnomocników). Zainteresowani winni sporządzić tzw. zeszyt podziału, w którym zostaną zawarte informacje dotyczące okoliczności osobistych zmarłego, inwentarz aktywów i pasywów. Następnie można przejść do likwidacji (rozliczenia) spadku oraz, w stosownych przypadkach, małżeńskiej wspólności majątkowej – określając w ten sposób wartość netto masy spadkowej z uwzględnieniem wartości udziału przypadającego na każdego ze spadkobierców.

8. Uregulowanie podatku od spadku przed właściwym urzędem lub złożenie wniosku o odroczenie terminu jego zapłaty. Trzeba pamiętać, że należy to uczynić w ciągu 6 miesięcy od daty śmierci, w przeciwnym razie będą naliczane odsetki za opóźnienie i/lub grzywna. W tym momencie również pojawią się różnice w zależności od terytorium i miejsca zamieszkania spadkodawcy, w Hiszpanii lub w Polsce. Więcej informacji o podatku od spadków znajduje się tu.

9. Gdy właściwy podatek zostanie uregulowany, zakładając, że dobrami odziedziczonymi są dom i rachunek bankowy, można przystąpić do dokonania wpisu w księdze wieczystej oraz rozpocząć procedurę przerejestrowania konta bankowego.